သမိုင္​း

Theme images by Storman. Powered by Blogger.

Text Widget

Sports

Gadgets

Blog Archive

Travel

Definition List

Saturday, November 21, 2015

Laitai Nov 2015

Editorial
I gamtatnasate ki-en kik dingin Israel mite cialna kamsang Kahneh Jeremiah in bawl hi. Zanni, nungkal, nungkha, nungkum a gamtatnate phawk ni. Tua hun laitak mite saltanna leh haksatna a tuah uh pansanin abeisa hun a gualnopna, suahtaknate lungngai pha kik in, mawhna leh khialhna gamta kha a om leh zong nusia dingin hanthawn hi (cf.Kahla 3:40).

Amau dinmun a beisa gamtatna panin kitel in kipuahpha in vangliatna nei leitungnate leh mite hi masa loin Pasian kiangah ciahkik dingin Jeremiah in mite hanthawnna leh cialna bawl hi. A ciahkikna ding Topa in a dinmun uh puahpha zo mahmah ding ahihna thei ahih manin van leh lei abawl Vanglian Pasian kianga ciahkik dingin sawl hi. A mite dinmun thei in kap den ahih manin Kahneh Kamsang kici hi. Topa phalna leh theihpihna loin leitungah bangmah piang lo ahihmanin kiniamkhiatin dinmun kipuahpha in, gam leh leitang hong damsak kik theih nadingin midangte mawhna mu in phunphun loin i mawhna i thanemna kithei in Topa maipha zong zaw ni. Ama maipha ngah lehang i haksatnate hong veng ziau lel ding hi.

KITHAH SAWMTE THUHILHNA
-Rev.Dr.Pumzathang

"….Bang hangin khansih laizang ding na hi hiam? Thuhilhna 7:17b

Thupatna:
Nidang peka kipat in amah leh amah kithat a na om gige a, tu ciangin nidang sangin eite lakah amah leh amah kithat tam zaw ta a, hoih tak a kisui hi ngial leh a  percent sang sim ta dingin ka um hi. Tua banah a kithatte a tamzaw tham khangnote himawk uh hi. Tua manin Khangnote ading khol diakin hih thuhilhna (counseling to suicidal) hong kigelh hi.

I. KITHATTE TEHNA:
World Health Organisation (WHO)-te gendan in nisim in mi 1,000 kithat uh a, mi 10,000
ten nisim in kithah sawm uh hi. India ah minute 2(nih) simin mi khat in kithah sawm a, minute 10 a simin mi khat kithat zel hi. 1999 kum in India gam ah mi 60,000 kithat uh hi. Research and Development Bureau of the Union Home Ministry in 1969-a a zonkhiat (Research) na uh ah India a kithahna hang a thubuai (case) 43,633 pha, ci-in a ciamteh uh hi. Hih atungate India ah za a 75 (75%) kithatte pen kum 15-40 mi hi uh a, a kithat tampente kum 18-25 kikal mite hi uh hi. Tulai in nidang sanga siamna leh pilna lamah zong i hong khantoh uh leh kithahna khangnote (teenagers) lakah pung semsem hi.

A kithat dingte peuhmah in a kithahma un, bangzah vei hiam "Sih ka ut",
ahih kei leh, "Ka kithat ding", c i-in na gen teitei uh hi.

Mi kithatte za a 75 (75%) ten a kithah ding uh a gen khol uh, cih a suite muhkhiat dan ahi.

II. A KITHAHNA HANG UH:
Ahang tampite laka khat pen mi kingaisia lua mahmahte ahi nuam uh hi. Pawl khatte nasepna/siamsinna a lawhsapna man leh itna (love affairs) zat siam loh man hi deuh hi. Tumlam gam mite ahih leh, kining, hin cimtaak, anop sem ut man hi deuh hi. A tangpi in mi kithatte pen amau a kihehpih luat man uh a kihehpih lum ahi uh hi. A kithatte peuhmah mi dawilok, hing ngam lote ngen ahi uh hi. "… a meidawite … om nading mun sih nihna ahi kat a kikhulna meiphualpi kuang sung ahi hi … Mang. 21:8b.

III. KITHAH SAWMTE THUHILHNA (COUNSELING):
1. Exam failed hangin kithat lecin na pass ngei diam? Na failed azong mi na muh ngam kei leh kithatta lecin mi n bang a hong ci ngaih ding uh hiam?

2. Nungak/tangval khat in a hong deih loh man in kithatta le teh, mikhat in nang a hong ngaih het loh ban ah nang va kithat zaw lai lecin kua n poi sa ding? A mawkna a thuak hi lo ding maw? Hong ngai lote ading a nang na hinna manphatak phal maw?

3. Tungzanna ding ngaihsutna hangin kithat ta lecin na sih khit ciang na inkuanpih nu leh pa/zi leh tate a damsung teng un akhangkhang in min "kithatte innkuan" ci le -uh a tungzan huai na diam? Tua bang a na nutsiat inkuante mite gim neih (social stigma) din na phal maw?

4. Na khatvei ngaihsut (thukhen) pen nihvei thumvei (second thought) loin hih picing het kei in. 5.
Mi tampiten neizou lo leh damthei lo pipi a zong hin/damtheih ut a, Zato inn khawng delh a a ki-kep lai un nang "Na hun tun ma a bang dia si (kithat) ding na hiam" Eccl. 7: 17b.

6. Mi khutlum-a site nangawn mulkimhuai i sak nak kalah bang dinga nang leh nang kithat ding na hia? 7. Mi thatte/ tualthatte, mihing hinna late pen Pasian in mihing amah kibatpih a a bawl ahih manin a it a, "Tualthat ken", ana ci hi. Tuabang dan kalh a tualthatte tungah Pasian heh a, a tung uh ah vai a hawm ding hi. Hinna kha piapa Pasian ahih manin tuabang a mithat/amah leh a
mah kithatte tungah "Phulak peuhmah ke n ka lak ding ahi" ci hi (Exo.20:13; Heb.10:30-31, Eccl. 12:7). 8. Mithatte pen a kisik taktak nak uh leh mikhial phapen ngaidampa Pasian in a khialhna uh ngaidam in GUPKHIATNA a mu thei uh hi. 9. Ahih hangin mi amau kithatte pen in kisikna ding hun a neih nawn loh manun a tan ding uh a mulkimhuai hi!! 10. Mi kithatte (awklumte) peuhmah a lei uh a kai khia a, a khut un bang (wall) ahih kei leh a puannak/puanten/pheituam khuat teitei uh a, a khut uh tum zial sim lah bang in a om uh hi. Hih pen a kigen danin mi sepkhialh kisikte omdan ahi ci uh hi. Tua ahih manin mi kithatte peuhmah a sihma un kisik lo khat beek a om kei uh cihna ahi. Ahih hangin a zekaita kha ding hi.

THUKHUPNA:
Tua ahih manin, haksatna bangzah tuak mah lecin, kithah peuhmah sawm leh ngaihsut-in zong nei kha kei in. Mite khut lum a sih ding nangawn i ut loh laiin, eimah leh eimah kikhutdota a hun tun ma a kithah het loh ding ahi. Na hinna nanga ahi kei a, Pasian, hinna bawlpa a ahih manin tualthat leh amau kithat peuhmahte tungah Pasiana thangpai hi.

"Pasian in note hong kem ding ahih manin na lungkhamnate khempeuh uh ama kiang tunpih un. T
OPA tungah na vai teng ap in, Amah muang in; Amah in hong sem ding hi " (I Pe. 5:7; La. 37:5).
"Hon awlmawh hon khotuah ka thei, Ka dahna hon thuakpih hi. Zan khomial leh lam haksa ah, Ka
Hondampan kei hon khotuah hi". "Ka lungzinna Nang hon tun leng, Toupa na deih lam hi; Lungkham dahna teng hong tun leng,
Toupa na deih lam hi."

Mihingte’ Nuntakna

"Kote’ nuntak sung kum sawmsagih bang hi a, cidam le -ung kum sawmgiat bang hithei hi. Ahih hangin tua hunsung nangawn gimna leh haksatna hi a, tua hunte bei pakin kote ka maimang uh hi. Tua ahih ciangin pilna lungsim ka ngah theih nadingun ka nuntak hun uh a tomlam ka theih nadingun hong hih in" (Late 90:10,12).

Mihingte i nuntak hunsung sawt het lo hi. Lai Siangtho in a gen mah bangin i nuntak hun sung ding kum 80 in tuat lehang: - Kum 40 sung zan hun leh ihmut hun in kizang hi. - Kum 20 sung naupang hih hun leh teek hun ahi hi. - Kum 10 sung pilna sinna, exam, na tuamtuam sepna, sum zonna leh na dangdang sepna in bei hi. - Kum 10 sung pen khamuangtak a nuntakna zatna hun in kimang tuan lo-a, sum tawmcik hangin i kibuaisak a, tua zong nutsiat hun om hi. Tua ahih manin a nuai ate ngaihsun ni.

 1. Dictionary ah laimail 1,00,000 val om a, ahi zongin pau tam loh pen gualzawhna leh pilna hizaw hi.

2. Leitung ah rong (colour) nam 1000 val om a, ahi zongin a kang (white) hoih kisa pen den hi.

3. Leitung ah nek theih ding sim zawh loh a om zong in an ngawl a thungetna sanga manpha zaw om lo hi.

4. Siamsinna inn tuamtuam leh biakpiakna inn tampi a om hangin pilvang taka kalsuan zia ding sin sang a poimawh zaw na dang om lo hi.

5. Et theih ding film leh tv show sim zawh loh zah dong a tam a om hangin mitsi-a eima lungsim tawng muhcian sanga manpha zaw om lo hi.

6. Mi thu hilh siam, Ukil leh Sia sim zawh loh om a, ahih hangin eima lungsim tawng hong hopihpa aw ngaihkhiat sanga poimawh zaw om lo hi.

7. Nuntak sungin a iplahhuai leh hoihna tampi om lezong gamtat hoihtak a nuntakna zat sanga a man tam zaw om lo hi. Teek kun leh upate kianga om thei na hih manin lungdam in, mi tampite in tua bang hun muh ding lunggulh uh hi. Na khat peuh na sep theihna hangin Pasian tungah lungdamna ko in, nasem thei lo-a lum mi tampi om hi. Na damtheihna hangin Pasian tungah lungdam koin, damtheihna sum a lei zawh hi lo hi. Damlai na hih manin Topa tungah lungdamna ko den in. Mi a sikuante kiangah damna kici aman bangzah hi hiam cih va dong in.[ A kaikhawm:B.K.Shwanno).
---
A nuai ah a vekpi in ki sim thei hi.

 

No comments:
Write comments