သမိုင္​း

Theme images by Storman. Powered by Blogger.

Text Widget

Sports

Gadgets

Blog Archive

Travel

Definition List

Sunday, November 15, 2015

Pu Chin Sian Thang ZCD tawh Holimna

ZCF President Pu Chin Sian Thang
PU CHIN SIAN THANG LEH CHIN WORLD MEDIA TE HOLIMNA

A beisa 1990 Kawlgam kiteelpi (General Election) pan Tedim gamah Zomi National Congress(ZNC)min tawh Meekuang luina No.(2)na-ah MP ngah bek tham loin ZNC President, United Nationalities Alliance(UNA),Spokesman, Committee Representing People's Parliaments (CRPP) Member ahi Pu Chin Sian Thang leh Chin World Media te holimna(Interview) a nuai abang in Tongsan Media pan  kong suak sak sawn uh hi.


A tom lakna min Chin World (CW), Chin Sian Thang (CST)

CW   -  Pu Thang aw,,, na tangthu tom nong gen thei diam? - Pu Song Hang leh Pi Cing Sian Nemte sung pan April 6,1938 kumin Tedim gam( tu in Tonzang gam) Zampi khua ah ka suak a, Unau 6 sung pan 3 na ka hi hi. Tu in ka pian kum 73 pha ta ing.

CW  -  Pilna zon zia tawm nong gen thei diam?
CST - Zampi khua ah Tan 4 zo, Tedim State High School pan Tan 8, Mandalay Division Private sang pan 1958 kumin Tan 10 zo, Yangon University pan B.A  degree leh B.A (Law) L.L.B degree ngah ing.

CW  -  2008 kum akibawl kiteelna ding Bylaw deih lohna hangin 2010 kiteelna ah ZNC party kihel lo ding cih kiza ahih manin, Zomi(Chin) mipite in bangci hong telsiam pihna ding na ngaihsutna nong gen thei diam?
CST - 2008 kuma kibawl Bylaw pen gam makai Tangmite thukimna tawh kibawl hi loin galkap kumpite leh a mau mizawhte bawl tawm ahi hi. Tua thukhunpi No. 441 sungah 2010 kiteelna pan hong piang Palaite in 2008 bylaws kipsakna nei thei ci uh hi. Cihnopna ah hih Thukhun bulpi sung ah ei minam tuamtuamte gen loh Kawlgam buppi ading phattuamna om het lo ahi hi. Galkap Kumpite in kum sawtpi thuneih theihna ding bekbek a bawl uh ahi hi. Tua amau deih banga kibawl thukhun kikipsak lailai leh tuhun sangin mai lamah Kawlgam kalsuan zia haksa zaw lai ding hi. Tua a hoih lo, amau thubek tawh a kibawl thukhun kideih lo ahih manin 2010 kiteelna ah ZNC kihel loh ding khensatna kinei ahi hi.

CW - 1990-2010 sung democrecy adeihte in a ngimna leh atupna mun kitung zolo suak ahih manin a hang nang mimal muhna nong gen thei diam?
CST- A kigual zawh lohna hang kei muhna ah- 1990 kum kiteelpina pen thuman in lawhcing kasa hi. Mee kiteel dante zong Kawlgam buppi bek hi loin leitungbup nangawn in thuman sa uh hi. A hi zongin tua laitak in galkap kumpi thuneite in amau bawl thukhun bawlna ah Hlutdaw palaite sam  lo ahih manin,Hlutdaw Palaite in naseptheihna kinei lo hi. Tua bang a Palaite hong saploh ciangin Kei mah Chin Sian Thang, Dr.Saw Maza Aung(Rakhine), Naing Tun Thein (Mon), Khun Tun Oo (Shan) te makai in Hlutdaw Palai sam hi ung. 

Tua bang a Hlutdaw asap nop lohna thu pen tangthu sungah mang ngei lo ding hi ci in NLD Party tawh kipawl in Kumpite lai ka khak uh hi. Nong sap kei veve uh leh ko teng mahin kipawlna leh thukikupna ka nei ding uh hi ci-in,kha 2 sung hun pia in ka zasak uh hi. Galkap kumpite in zong "tua bang a lai hong khak vial na hih uh leh ci-in, Hlutdaw Palaite a banban in Thong hong khum ziah ziah hi. Tua ahih manin 1990 kiteelna akilawh cin zawhlohna hang pen Galkap thuneite in Hlutdaw palai thukikum ding a sapnop loh ciangin, ko le ko in akisap sawmna pan lau kik leuleu uh a, Palai teng khempeuh kum 4-5 sung Thong a khum ciangin Democrecy ngahna ding tuni ciang dong kilawhcing zolo suak ahih manin, a tawpna ah galkap kumpite thuman lohna/ hoihlohna mah ahi hi.

CW -  2010 kiteelna ding tawh kisai Democrecy lampi man tawn ding ci-in, kiteelna ah mi pawlkhat lut sawm  cih kiza hi. Tuate kalsuan sawm zia bangci muh na hia?
CST- Ko MP palaite pen mipite sawltak palai ka hih man un galkap kumpite in amau langpang in hong ciamteh uh hi. Democrecy gamte ah kiteelna tawh vai khempeuh siang pah a, mai lam gam kimakaih zia ding Thukhun kibawl to pah hi.  Tua thukhun pen Party khempeuh, minam kipawlna khempeuh leh kipawlna tuamtuamte tawh kibawl khawm ahi hi. A hi zongin galkap kumpite  gamtat zia pen Hlutdaw palai teng thukhun bawlna ah deih lo uh ahih manin a lungkim lo aki tawp zong om hi. Thukhun bawlna ah a mau deih miteng sam ziau uh a, tua teng tawh bawlin kipsak ziau uh hi. 

Tua thukhun a bawl hun uh zong Kawlgam ah Nirgis huihpi tawh kibuai hun laitak in bawl sese uh hi. Hlutdaw Palaite gen loh amau sung nangawn ah thukimna om lo pi-in, 99% kilungkim ci-in pulak khia uh hi. Tua manin hih thukhun (Constitution) bawlna pen mipi deihna zui loin, Galkapte thuneihna leh a mau zawhthawh pawlkhat tawh kipsakna ahih manin, 2010 kiteelpina pen amau teng mah thu tawh a kalsuannop man mah hi ci-in ka mu hi. Thuman kitelna hi ngeingei lo cih kei muhna ahi hi.

CW  -  2010 kiteelna hangin kikhelna leh mipi ading bang phattuamna om ding na lamen hia?
CST - Kei muhna ah kiteelna hangin bang mahmah kikhelna om lo dinga,Galkap kumpitein sawtpi hong uk semsem na ding kiteelna in ka mu hi. A mite hong kikhek cih loh ki ukzia kikhel ngeilo dinga, a thuneihna uh kipsuak veve lai ding hi. Kiteelna ah lut in, Hlutdaw palai i ngah phial mah zongin minam le gam phattuamna ding kisem thei tuan lo ding hi. Khasum hong kipiak cih loh a dang lametna ding bang mahmah om lo hi. 

CW  - A beisa hun lah nung kik theh hi leh Kawlgam Democrecy ngahna dingin bang sep masak huai sa pen na hia?
CST - Hih tawh kisai nung kik thei thu hi nawn lo hi. Democrecy lampi man zuihna ah National Reconseliation kisam masa penpen hi. Kei cih bek cihte sngin kikum diam diam a, vaihawm khopna mah kisam pen hi. Minam kideidanna, min deih luatna cihte nei loin minam buppi a ding veiina tawh nasepkhopna mah thupi penpen hi.

CW -  Kum 20 sung tawntung Democrecy hanciamna ah na thangahna pen leh haksa nasak pen thute nong gen thei diam? 
CST- Kum 20 sungah mipite' hanciampihna leh thukimpihnate hangin thangah penpen ing. Party makai khat ka hihna tawh i paipaina ah hong kingawngkai sak nuam in, thong hong kikhum zel ta leh mipite thapiakna in tha hong guan tawntung hi. Democrecy ngahna dingin  mipite lam man lakin  Democrecy lampi zui in lungsim tawng galdona tawh kikalsuan den ahi hi. Tu laitak galkap kumpite in  lungsim tawng pan thumaan tawh galdonate deih loin, thauvui, thautang leh thatang hatna tawh  mipite manin, thong khum in that ziahziah uh ahih manin, tua pen thuak haksa pen ing.

CW  -  ZNC hihna tawh Chin (Identity) pen Zomi  tawh khek ding ngimna na nei hiam? 
CST - Kawlgam TV pan minutes 15 sung Campaing Speech gentheihna hun ka ngah lai in, hih thu tawh kisai ka gen khin hi. Chin min pen midangte hong piak tawm hi in, ei min man taktak pen Zomi mah ahi hi. Abeisa 1953 March 15 ni-in Chin State,, Tedim Tsp., Khuasak khua ah Pu Thuam Hang leh Pu Pau Suante' biakna Jubilee pawipi ah i minam min tawh kipawlna min (Convention) khat phuan khia ding cih thukikupna kinei hi. Tua thukikupna panin Rev.Dr. Hre Kio pa Rev.Sang Feng (Hakha-Zo Khua) in, ka khua min zong Zo khua hi in, Zophei, Zotung,Laizo leh Tedim leh Tonzang gam zongah Zo leh Zomi min tampi om i hih manin ZOMI min phuak ding pulak hi. 

Rev. Sang Feng pulakna  atam zawin thukim in Zomi Baptist Convention (ZBC) kiphuakhi. Tua Khawmpi sim a pai  pai Burma Baptist Covention,(BBC) General Secretary- Rev.Dr. Sword in  Pasian tungah apna thungetna nasiatak nei hi. Dr.Sword in minam min tawh kiphuan khia Khristian kipawlna pen ZBC bek om hi ci-in gen hi. Chin sungah a tam zaw thukimna tawh kikipsak sa ahih manin Campaign Speech ah hangsan takin ka gen khin hi. Mai lamah a tamzaw mahin Chin a kideih phial leh i laih kik hun zong om thei kha ding hi. Tua banah Chin State Hlutdaw Palai i om hunhun ah Zomi leh Chin a tamzaw zaw thukimna tawh kipsak/laih kik theihna a neih hunhun ah zong kilaih thei kha ding hi.

CW  -  Zomi min(Identity) pen bangzah ciangin thupitna om nasa hiam?
CST - Ka gensa mah bangin 1953 kumin Zomi min tawh ZBC kiphuan khia zo a, biakna kipawlna min ahi hi. Pawl khatte in minam kipawlna min hi lo a, biakna kipawlna min bek hi a ci nuam zong om kha thei ding hi. Pawl khatte leuleu in  Zomi min tawh Pasian tungah ki apsa hi a ci nuam zong om thei ding uh hi. A hi  zongin Zomi cih pen thuman (Legal) min hi lo a, Chin min pen (Legal) min hi zaw mah hi. A hih hangin i tangthu sungah Chin pen i min man/bulpi (Original) hi lo a, Zomi min (Identity) pen i pianpih min (Original) taktak ahi hi.

CW  -  Chin minam pawl khatte in a mau le a mau ZOMI kici uh a, tua bang mite pen ZNC min i huzapna hang a hi kha diam?
CST - Hih tawh kisai  ZNC  huzapna hang hi dingin ka um kei hi. ZNC a deih khollo mi pawlkhatte in zong Zomi mah akici tampi ka theih om hi.  A hi zongin Zomi min a deih phadeuh pawl zong om veve thei kha ding um ing. Hih tawh kisai pen i Tangthu tungtawn a kikipsak zawhna ding thupisa zaw ing.

CW  -  Tedim leh Tonzang mite in Zomi State ci-in gam min hong phuak hi leh bangci na ngaihsut a le?
CST - Chin State sungah Township 9 kigawmkhop zong kitawm lai mahmah ahih manin, hih bang a kikhen lai dingin um thei keng.

CW  -  Nang mimal in Chin kici na hia? Zomi/Chin  mah  kici nuam na hia?
CST - Kei bel Zomi mah kici ing. Chin min pen midangte hong piak tawm hi-in Zomi pen i minam min man taktak ahi hi. Chin hi loin ZOMI  mah ka hi hi.

CW  -  1960 kum Taung Gyi Conference pan Chin leh Burma gam vai nasepna sungah akihel khin picing gamvai nasem ( Mature Politician) khat na hih manin, tuhun Khangthakte tungah bang vaikhak nop nei na hia?
CST - Zomite pen thuman a citak minam te i hi hi. 1948 kum a kipan Union of Burma a kingah sa tuni dong mah UNION kideih ahi hi. I minam, i lai, ipau leh i ngeina ciat tawh i gamah suakta tak ki uk nuamte i hi hi. Pinlong thukimna bangin UNION min pua ki ukna hong kipia leh Kachin, Karen, Shan cihte zong thau tawiin kumpi langdo nawn loin, thau khia pah ding uh ahi hi. Ka gennop bulpi ah Mualtung mite kipumkhat den a om ding leh Pinlong thukimna lungtang neih tawntung ding khangthak te ka vaikhak nuam hi.

CW  -  Chin/Zomi te' ading in mai lamah bang sep ding ngaihsutna nei na hia?
CST - Union cih kammal a tuamtuam inkilo kha mah ding hi. Bangbang ahi zongin nidang pek akipan ei le ei Kumpi kineihna (Federal State) tawh ki uk ding mah i maban ding ahi hi. Tuni ciang dong maban kitun zo nai loin lamkim ah ki om lai hi. Tu in zong Kawlte tawh i muhna tampi kibang ta ahih manin, mapang khawm a, mualtung  miteng tawh kalsuan khawm ding mah i maban ding leh nasep lianpen dingin  ka ngaihsun lai hi.

CW  -  Chin minamte tungah bang teng vaikhak nop na nei a leh?
CST - Gam leh nam vai nasem i kipat sawm leh i minam, innkuan leh ei vai tuamtuamte nusia a, Political bek mah ngaihsut pi a neih ding kisam hi. Thuman thutak tungah kinga a nasep ngam ding thupi pen hi. Ei mimal, beh le phung, khua le tui  hamphatna ding bek ngaihsutna tawh Political sep sawm kei un. General Aung San nasepna te en leng a tanu Aung San Suh Kyi in tuni dong gammite a ding gentheih haksatna thuak in, a ma lawhtak ding mahmah om nai lo hi. India ah Mahatma Gandhi zong citak takin asep manin India gamin tuni dong Democrecy lampi man ah kalsuan lawh uh hi.

Tu laitak galkap thuneite nasep zia thuman lo cih thei gegu a, mee kuang lui ding leh mee pia teitei ding cihte tawh i minam leh i gam i maizum sak loh ding thupi ka sa mahmah hi. Thuman cih thei a sep ngamna pen gualzawhna hi a, thuman lo hi cih thei gegu aa, sep teiteina pen cimawhna leh guallelhna hi cih Zomipihte hong vaikhak nuam ing. Political ah citak in thuman sawm ciat ni. 

CW   -  Pu Thang..ngap lo pipi hun tampi nong piak manin lungdamna kong ko uh hi.
CST - Kei zong nuam ing.

Translated and Reported by- Tongsan Tanute
Src: Chin World

No comments:
Write comments