သမိုင္​း

Theme images by Storman. Powered by Blogger.

Text Widget

Sports

Gadgets

Blog Archive

Travel

Definition List

Tuesday, February 2, 2016

PU TUAL KHAW MANG @ Pu Mangtal TANGTHU

PU TUAL KHAW MANG @ Pu Mangtal TANGTHU.

Pu Mangtal.

Pian na
Sukte panin khang 9 na-Khan Thuam, Khan Thuam’ tate: Kam Hau, Pau Kam, Gawh Pau, Za Khai le Za Pau, Gawh Pau’ tapa, Myo-Ok suam makai, Kapteel Ukpipa Thuam Thawng, ThuamThawng’ tapa Ukpi Do Tual; Do Tual’ tapa, Kawlgam suahtakna dingin Zomi, (Tedim) taangin Pinlong Thukimna (PangLong Agreement) letmat a thuh pa, Saizang gam Ukpi Pu Thawng Za Khup, ATM., le Pi Tel Za Kai te sung panin 1935 kum June kha ni 9 ni in, Saizang khua ah suak hi.
Pu Do Tual leh Pi Pum Khaw Man (Mualbeem)te suan leh khaak teng:-
1. Pi Niiang Khaw Lian - Pu Tual Lian Zam ( Muizawl)
2. Pi Ning Za Hau - Pu Son Langh(Saizang)
3. Pu Thawng Za Khup - Pi Tel Za Kai(Saizang)
4. Pi Thawng Za Cing - Pu Thang Za Kam(Muizawl)
5. Ciin Za Go (a neu in si)
6. Pu Thiripyanchi Thawng Cin Thang - Pi Niang Khaw Mang (Tongzang) - Pi Cing Lun Niang (Tongzang)
7. Col Dal Za Kam - Pi Man Kaih Niang (Tedim)
8. Pu Mang Khaw Nang - Pi Khan Man (Saizang)
9. Mang Khaw Pau (a neu in si)
10. Pi Cing Khaw Lun - Pu Suang Cin Pau (Saizang)

Pu Thawng Za Khup leh Pi Tel Za Kai suan leh khaak teng
1. Tual Za Dal (a neu in si)
2. Nu Man Za Go - Pa Song Khan
3. (Nu Mang Do Cing) - (Major Tual Khen Pau)
4. Pa Tual Khaw Mang - (Nu Cing Ngo Niiang)
5. (Lt.Col Lian Khan Thang) - Nu Hau Khan Lun (or) Khin Hnin Aye
6. Nu Lian Khan Vung - Lt.Col Tual Do Dal
7. Thang Cin Zam (a neu in si)
8. Hau Za Niang (a neu in si)
9. Kam Za Lian (a neu in si)
10.Pa Nang Cin Pau - Nu Ciin Do Niang

Mualbeem khua Zeya Kyaw Htin Lt. Col Lian Cin Zam leh Pi Ciin Za Ngul te tanu u pen Nu Cing Ngo Niiang tawh 1963 kum in ki teeng aa, tanu(4) leh tapa(2) nei uh hi.

Pa Tual Khaw Mang leh Nu Cing Ngo Niiang te suan leh Khaak teng:-
A Innkuan pih A tate
1. Nu Kai Za Dim - Pa Pum Za Khai - Cin Lian Tuang
- (MangSian Mung) - Kam Sian Khai - Mung Lian Khual
2. Nu Ngul Lian Cing - Rev.Dr Cin Khua Kham- Cing Sian Lun - Niiang Sian Kim
- Daniel Vum Sian Kham
3. Nu Cing Ngaih Ciin- Major Thang Lian Thawng- Vung Zam Kim - Niiang Sina San - Dal Sum Mang
4. Pa Khup Khan Kam- Nu Dim Lian Cing - Niiang Sian Dim - Mang Sian Khup
5. Zam Khan Lun (a neu in si)
6. Pa Zam Lian Dal - Nu Ngai Nei Kim - Mang Sian Zam - Niiang San Kim

A it mah mah a innkuanpih Nu Cing Ngo Niiang in 2004 kum May kha(29) ni in, Topa aang sung hong zuat san hi.

Sang kahna
1941 kum in Saizang ah sangkah kipan in Galpi khit ciangin Tedim, St John’s Diocesan High School le Tedim State High School ah kah hi. 1954 kumin ZangKong Cushing High School panin tan sawm zo in Rangoon University ah Zato lam sin dingin I.Sc. kah hi. Zato Sang (Medical College) kah thei ding (qualified) napi in zui nawn lo in B.A. kahin English Literature, Political Science le Western History tawh 1959 kumin B.A. zo hi. Master Degree M.A. zop theihna ding (Q, qualified) hi. 1961 kumin Upadi lam B.L. (Bachelor of Law) degree ngah hi.

Rangoon University a kah sungin Zomi sangnaupang kipawlna (Hill Chin Students’ Union) ah a makai lam ah kihel den hi. 1957 kumin Zo Zum (Chin Affairs Ministry) te in Zomi Namni pen February 20 phiat in, December ni 4 ni in khel dingin a vaihawm uh hi. Tua ciangin Zomi sangnaupang te lungkim lo in ‘kankuat’ uh a, ‘Chin National Day Action Committee’ phuan in tua lai ah Chairman (Makaipi) seem hi. 1957 kum February 20 ni in Sangnaupang Innpi (Union Hall) ah “Zomi Namni” a bawl veve uh ciangin, Zo Zum a uliante heh uh a thubawl ding nangawn a sawm uh hi. Ahih hangin Vuanzi U Zahre Lian in, “Sang naupangte’ ngaihsutna sang mahmah hi,”ci zawsop ahih manin bangmah cih thei lo uh hi. Kum(12) a phaak hun in a pa Pu Thawng Za Khup Panglong thukimna letmat thuh ding aa pai aa, a mah leh a ni tapa Lt.Col Tual Do Dal te in va zui uh hi.

Nasepna
1960-1961 - Rangoon University ah English Tutor seem hi.

1961-1963 - Ki uk na lam ah lut in Pegu Division ah nasep sin na a neih khit teh Matupi Township ah Myo-ok (Township Officer)leh Third Class Magistrate Power ngah hi.

1963-1965 - Mandalay Division, Yamethin Township ah Second Class Magistrate power tawh S.D.O (Vuandok zaa) ngah hi.

1965-1968 - Maymyo ah District Treasury Officer, Head quaters Magistrate leh Registrar of Deeds seem hi. Tua hun sungin First class Magistrate Power kipia hi.

1968-1971 - Amarapura ah Speicial Magistrate Power tawh S.D.O (Vuandok) seem hi.

1971-1972 - Mawlaik ah S.D.O seem hi.

1972-1976 - Gamsung kiuk zia kikheel na ding hangin Hakha ah ki puak in Constitution thak tawh kisai mipi lungsim laakna leh Hakha Township Election Commission ah Chairman seem hi.

1976-1978 - Tedim Township people's Council ah zumuk hi.

1978-84 - People's Council nihna kiteel na (Election Commission) chairman tavuan kipia ban-ah Chin State People's Council ah member in ki teel hi.

1984-1988 - Zakhang in Sagaing Division zumpi ah Mangpi seem hi.

1988-1991 - Kalay District ah (Dy.Comissioner) Mangpi seem hi. Tua laitak in District Chairman pen Lt.Col Thein Sein (Tulaitak aa kawl gam Tamada pa ) hi in a mah pen District Secretary seem hi.

1991-1993 - Kachin Gam Putao District ah Mangpi seem hi.

1993-1995 - Chin State, Haka ah Menzi(Commissioner) seem hi.

1995-1996 - Magwe Division ah Menzi(Commissioner) seem hi.

1996-1998 - Director, Ministry of Home Affairs sem hi.

1998 kum June kha in pension la hi.

Mipi aa ding a sep na
1976- Tedim ah a sep sungin Party/Council makaih lamlah na tawh Tedim khua aa dingin UNICEF huhna sialtaang luitui laakna ah vaaihawm hi. Tua ban ah Tedim khuakim, Saizang, Kapteel khua te ading zong tui ngah pih hi. Heilei leh Saek khua, Sialtui leh Suang zang kikaal mawtaw lam tawh nang vaihawm pih in, huhna ngah sak hi.

1989- Kalay District ah Mangpi a sep laiin Kalemyo pan Monywa mawtaw lamthak bawl ding tungsiah ah a puak tohna tawh kizui in tu aa a kizang"Yagyi" lampi a kibawl hi.

Auto Telophone kideih mah aa, a hih hanginTedim ciangciang in ngah kei nuteh hong kicih san hi. Telepone ngah nang Tedim Committee te in a mau ki don tawm Fund tawh Yangon ah kusale pai sak aa, tua a pai te Yangon pan na makaih hi. A kisai zum khempeuh ah a pai uh hangin, ngah zo lo uh hi. A nunung ciang in, a maa meel theih Col(Retd) Zaw Win Zaw YMBA(makaipipa) kiangpai in, ngahzo kei nuteh na ci hi. A hih hangin A man' "Ko kumpite tung khut dawh ngen ding aa hong pai hi kei ung. A leizo ding aa hong pai hi ung" a cih ciang in tua pa in "500-600 lalks bang bei ding , Kuan leizo ding?" ci in a dot teh a man a paipih pa Thang Sing kawk in " Hiah Boss om hi!" a cih teh kumpi tung ah hong panpih ning ci a hih manin Auto Telephone ihngah nang lampi hong ki hong khia hi.

Pension a laak khit ciangin Zangkong bulphuh in, a gam le a lei khantohna ding a deih sakna tawh mun tuamtuam pan huhna ngah theihna ding vaihawm sak hi. Tedim khua banah Saizang khua leh Kaptel khua tuineek, Kaptel Gunleipi te amah mah in a phuutsak a, a ngah pih ahi hi. Tua banah Sialttaang tui kingah khit ciangin thu tuamtuam hangin ki zom zo kimlo ahih manin, tua hun a UNICEF a vai hawmpipa Mr. Mendez (Country Representative) in hong tun kik ciangin, huhna ngen kik in, tui lampi khel na dingin tuizawl 4"HDP te pi 27,000 hong piak beh hi. Ih gam khantoh nading a deihna tawh Australia gam Taangmi (Ambassador) te nupa Tedim gam ah zin pih kawikawi in Australia te huhna tampi kingah tuam hi. 

Zangkong panin “Tedim Association” kici Zomi Tedim mite gam khantoh na ding kipawlna phuan uh a Kumpi te in thukim pihin, kipsak hi. Tedim Association ah President (Pawl makaipi ) ‘term’ khat (kum 3) sung a sep khit ciangin ‘term’ khat sep beh dingin kitel kik hi. 2011(63) veina Zomi namni in ah ZNC in Panglong letmat thuh teng pahtawina NLD zum ah ki pia aa, A pa Pu Thawng Za Khup taangin Uion Hero Award saang hi.

Biakna Upna
U Tual Khaw Mang peen Zogam khanglui biakna abul mahmah panin khangkhia ahih manin Zo ngeina lui, lasakna, laamna, zu le sa neekna te ah nuamsa mahmah hi. A pa in hong sihsan ciangin a Nu lunggulh na tawh a Pa’ hanken ding in Kawlgam Irrawaddy guun naak, Tagaung gam gammaangtu lak ah Zangsial, Chindwin gun gei Mawlaik gamah Sai a mat ciangin a nuai a bangin la phuak hi.
a. Mi in sanglian a kap leh, gual tung a tuanna hi ee,
b. Leen sum kai a sang ka kap aw, zua’ vaang ka ngaih man hi ee.

A suah zawh kum 50 sung Zo ngeina, dawi biakna sungah nop takin a bual piikpeek khit ciangin piang thak in Zangkong I.C.C Pawlpi ah ki-aap hi. 1998 kumin US, Hawaii Haggai Institute te’ ah “Advance Christian Leader Seminar” kah hi. Faith Bible Training Centre ah Diploma zong ngah hi. Saizang khua a apu apa te lamsa innpi peen, tu in AG Biakinnpi leh Ciimnuai Childcare Centre, naupang pattahna sang in zangh in a lungkim mahmah hi. Tua Ciimnuai Childcare Centre dingin Japan kumpi in Inn lianpi khat lamsak in kizo siang dekta hi. Tua banah Saizang khua khung ah mite in Pasian bia in nop takin thu a nget theih nading in pi 50 a sang Concrete Singlamteh golpi khat ama’ hanciamna tawh lamin, 2011 April kha in zo hi.

Topa’ kiang zuat na
Tua bangin Pasian ading le a gam a lei a ding in na semin a om laitakin a lungtang natna suak in thungetna le zatui zaha tawh a kibawl hangin 2011 kum June kha ni 8 ni, nitaak nai 8:30PM hunin Topa’ aang sungah a tawntung a tawlnga dingin hong zuat san hi.

Src: Www.laibusaal.Com

No comments:
Write comments