သမိုင္​း

Theme images by Storman. Powered by Blogger.

Text Widget

Sports

Gadgets

Blog Archive

Travel

Definition List

Wednesday, July 22, 2015

Kuki Custom and Culture, Bung (5) Chapter (5)

HUNPI KUTPI LE NIKHO THUPI HO

+ + + + + + + +

Hunpi kibol dan

--------------
52. Hun kiti nikho hi Kuki nammite dinga nikho thupitah khat ahi. Ajeh chu insung mipate khat cheh dinga mailam kum khat sunga ainchen akhosah aphat ding aphatlou ding phunsanna jong ahi. Hun, ahkang tha, hi meithai tilou mipa doikhit thei jousen abolcheh ding ahi. Huna tha ding ahkang hi amul jong khat cha vomlou ahkang chal hiding ahi.
53. Doi khom ding chu tuchapan sething toi akanei khat alah ding leitola aphuding ahi. Ahkang gu koina ding chu gopi go nanga kisa doibom khat hiding ahi. Doibom chu tucha pan ahkang mula hoisella ajep pahleh ding khoigipa athoimet dimdem ding ahi. Ahkang chu thempu pa leitola kiphut doikhom phunga chu ahchal chu alol ameh a phun asanding innei pa dinga phui asama ganlhaina abolding ahi.
Aganlhainaa chu, “Vo Pathen hiche inneipa hi khovei tulaiphat geija damsel auma nangma nahin houthei kit ding le hiche ahcha hi ahen sung lam hinnga henlang ajetlam hindelpha hen” tia ahcha chu amehlih-a tolla alhahsah teng aseibanga chu ahung umle phunpha ahi. Ahkang sa chu tucha pan amul ahongimsel ding chi, malcha, solouva ahulmin thoding, amin phatle doikhit inneipan agu jangkhat cha subong louva aphe cheng aneh ngimsel ding, agu chu doibom sunga akhumding ahi.Doibom sunga chu ahkang gu vohcha lu le kelcha ki ahelhop ding ahi. Ahellhop nading hi vomgui ahilou le khaopi nanga hellop ding, gopi gokang ni hi doi solla tunding ahi.
54. Ahkang tha ni ajing le chun innei pa chu himachaa potdoh louva bohjal ding ahi. Ahkang thani lehin inneiteniltucha pa dinga changho1 val-leh le sagop ngagop tui tah a ahonpeh diu, ju jong achihteng atuitah asunpeh uva tucha pan jng hinkho nop aman ding ahi.
55. Chapang khangdonghon jong apu api teho koma juum akipoh uva juthah agaboljiu ahi. Apu apiten jong ahnou khat beh akipoh uva juthah agaboljiu ahi. Apu apiten jong ahnou khat beh ahinmatpeh jiuva tut e jong kipahlheh jiu ahi. Hunpi ni hi belpeng khopnin amangun juchih tah um lencheh in akidopkhomun inpipa (haosa pa) sumbuh a akhomun, nupiten insunga haidip akhomun ahi. Chapang khangthah ten juum khat cheh akipoh un leitolla adonkhom jiuvin ahi.
56. Hun nikho hi ni-loupi ahijeh-in aphat le anikho akito theina dingin 1948 kum Kuki ngaina dan semhon noija bangin nikho ahinkah uvin ahi. April lha (12) nilhah langa doikhom lah ding April (13) nia ahkang thading, April (14) nia bohjal ding, April (15) ni hi hunpi nikho hiding phatah a nitding ahi.

Hun hungumdoh dan thusim

---------------------
57. Pu Singmang pa chanu Japhal chu anungah laitah in thilhahon ahungkaimang tauvin ahile anule apa aka ka lhon laitah in amang lhonin henu le heap nakaka lhon sangin intoma seka kah-a khun ahchal kang khat hin-khai lhon le chun phajonte ahinti peh lhontan ahi. Amanin jong achanu seibanga abollhon le phat chomkhat jouvin ahung haothei lhontan ahi. Chuphat-in midangho jong ahungthangse tauvin ahinbol cheh phatuva hun, ahkangtha, hi hungumdoh ahi. (Hetjaona bep ahibouve.)
Chang Kut Kiboldan thu
-------------------
58. Chang kut nikho hi Kuki nam mite dia niloupi khohtah khat ahi. Kumtina bollou hitheilou ahi. Kumthah anthah lopna jong hithei ahi. Loulaiya muchi phinke, balke, kolbu le changpal lhun phat jong ahin, neh le chah lhasamte dingin jong kiel galjona lungnop kipana phat jong ahi. Kut nile hin intina changlhah kisua, kutju jong neng jengjunga kinea, kidon ahi.
59. Gollui lai chun changdong ho jong aphungin abotdoh uvin sutkhom phungtoh ahelbeh uvin changlha koujong aboljiuvin ahi. Chapang ten jong apute apite koma juthah agaboljiu le apu apiten jong ahnou khatbeh ahinmatpeh jiu ah. Kut nikho le hin kho thempu’n mi veiseho changlhah alhappeh-a anehsah le anatna adam theije tin jong akiseijin ahi.
60. Kut nikhole hin khosunga sei ngailou dan sukehho aumkhah jongle aleova lom leosah ding hilthei phothei jong hilding phoding, kut nikho ahin khosunga thunoh baotamna jouse hi suhtheng ding ahi. Yechang jong suhthengna ahi.
61.Mailam khosung kivaihop nading le loulho nading thujong kihoulimna boljingding ahi. Kut nikhoa hi ateptena umlouva khosung vengsung dinga kipa golnop ajat jat bolthei ahi. Tukhang in khangthah tehon stageshow, lam le chep le nungahho melhoi kitetna jong aboljiuvin ahi. Eima jat le nam chonchan lam le chonchan lasah khongbeh nahohi midang jatdangten amudoh thei nading le ijat inam chonchan phaho achoisangna dinga kut nikho hi ichenna jolla mansohkei ding avatin ahi.

Aikam thu

----------------
62. Aikam bolje dan hi jatni aumin ahi. Khatna chu kumsih le vei khat molsa-tha tia khosung dinga natset satset dalna dinga kho thempun mipi dinga pathen houna abolpeh-a ai alhimkhum ding aikam akhading ahi. (Lamkot soa abolding ahi.).
63. Nina chu khojet khovei ah natset sumphuh sensi alange ti thu akijah le khosung lhun masang khopam lamkotsoa aikam kibola khosunga nat phalou veiset aiset kidaldoh theina dinga nat le sat hinpolut thei miho khosunga ahunglutlouna dinguva kibol ahi.
64. Aikam kella chu lekha tahding koi koi hijong le akhoneite dong louva janna hunglut aum le sum chengnga, vohcha khata gap ding ahi. Aikam kela kon mi ahinkouva koiman adonbut loujeha hunglut ahile gaplou ding ahi. Ama chu doh-a katheng nai atile lhadoh ding, katheng nai atia nunga natna ahungum le selpi khat gap ding ahi. Katheng poi atijongle selpi khata gapding ahi, mi hunglut tatia bollouva aphatjong le bollouding ahitai.
65. Khojet khovei natna thu akijah-a aikam akibolle phatah-a sun chana bolding, aikam phunga akhoneiten mi anga ding, khosunga umho chu koima khopama potdoh louding, apama hungjong lutsah louding, chule khopama khopel lam sat pehding ahung hungchu lamma solding, khusunga hungnom mong ahijongle anchang le bel pehdoh ding khopamma gesahding, ajing khovah phatle bou thempuhon amaho chu phatah-a chonbeh loupella alipdiu chule aikama ahtui chu akinudiu chujoule bou hunglut theiding ahi. Chucheng bollouva hunglut aumlehselpi khat leoding, aikama kisumang jouse toh adit ding ahi.
66. Aikam phunga chu uicha luchang kikao kadah-a molkang khatna kikamma jinlam lang ngaa melse tah-a kitah ji ahi.

Muchi nit nikho

---------------------
67. Muchi nit nikho lehin khopamlamma kotkha ding ahi. Lamkot kikha munasaa hunglut aumle achepai lounadinga seipeh ding ahi. Akiseipeh jouva achepai nah nah le selpi khata gapding ahi. Akhonei ten lamkot akhalou le koima genthei ponte.
68. Kum thah ahung lhunna muchi tuphat ahiteng le muchi tu masanga muchi nit nikho hi phatecha manding ahi. Amasapen a haosa nun muchi chivo jouse aga lhahdho sohkei ding ajing nikho le muchi nit nikho chu mijousen anitcheh nadinga kholhangsam pan kholhang ahinsapma mi jouse ahetsah sohkei ding ahi.
69. Hiche muchi nit nikho le hin hiemlap, khola chedoh, gamlah-a chedoh, umlouva kitup tah-a nilhum keiya nit sohkei ding ahi.
70. Nilhah langle kholhangsam pan anhon phat ahitai ti ahinsap kitding hichephat le chun an kihonthei bep ahi. Ajehchu muchi nit nikho hi phatah-a akinit louve loumaa muchi aphathei poi, abitthei poi tia phatah-a kinitji ahi.
71. Hiche nile chun khosung dan sukehho jong jubella gapding muchinit nikho palkeh aum jongle jubela gapding ahi.

Sah nit nikho

-----------------
72. Khosung vengsunga mi khat athi le avuini jinga chu koimacha vahdoh potdoh um louva sel nitding ahi.
73. Khojet, khovei, khokim khovella mitha, satha, tuija thi, thinga thi, mase pua thi, thise jouse chu ajapha channin sahnit nikho anitcheh ding ahi. Anit lou apelkeh aumle pap koh nadinga jubel khat-a gapding ahi.
By Kuki Custom and Culture Committee, Myanmar
*******************************

No comments:
Write comments