သမိုင္​း

Theme images by Storman. Powered by Blogger.

Text Widget

Sports

Gadgets

Blog Archive

Travel

Definition List

Wednesday, March 9, 2016

Rev. Tualdo tawh Holimna

Leitung ah a lauhuai leh a mulkim huai mahmah akigen HIV/AIDS natna pen leitung buppi ah kizelin minthang mahmah hi. A sawt lo mahin Kawlgam khempeuh leh Zomite sung nangawn ah a hang tuamtuam tawh hong tung hi. Hih  natna angah khate in maizum pih uh a,kikep kibawl zia ding nangawn kithei lo ahih manin sih hun tung lopi kisi ziahziah in, Zomi khangno tampi zongin hanmual hong liam san uh hi.


Tua bang kawm kal pan ei leh ei akikem /kikhoi thei dingin  Pasian in Zomite sung mah pan veiina leh Lainatna anei mi citak mahmah khat hong piang khia sak a, tua pa pen Rev. Tual Do @Dono ahi hi. Zomite sungah HIV/AIDS nasepna lamah asem masa pen hi kha dingin kilamen hi. Tua ahih manin ama mihing pian zia akipan  a nasepnate athei nuam le a huh/panpih nuam om kha ding cih lametna tawh TONGSAN Weekly Tanute tawh holimna (Interview) anuai a bangin kineihpih hi. 

Tongsan :
 Zomi sungah HIV/AIDS nei damlote akempa ci-in hong kithei mahmah khat na hih manin, na minpi nong kigenthei lai diam?

Tual Do : Ka minpi taktak pen Tual Do bek mah hi. Ka neu lai akipan hong kino phuahna pen Dono hong kici. Ka minpi leh ka minno mal nih tuak bek ahih manin kisam thei kawikawi lel e.

Tongsan :  Na pianna khua, Nu le pa min, beh le phung, pawlpi, zi le tate leh na pian zia cihte tawm nong kigenthei diam?

Tual Do : Tedim gam Phaileng khua ah ka suak a,Leilum (Leitawhtan) ah khangkhia ing. Pa Tun Za Langh (Gualnam) leh Nu Cing Dah Zen(Tawmbing) hong nusia khinte' tapa neu pen    nihna hi-ing. Daw Khoi Khan Mang (Primary School Head Mistress) tawh Pasian in hong gawmin tapa 2 leh tanu khat nei ung. Tu laitak Tahan Zomi Baptist Church ah om ing.
Tongsan : Na laitan, pilna leh LST sinna, Degree cihte nong gen thei diam?
Tual Do Tan 10 ciang ka kah khit teh Tedim Theological College (TTC) ah tawm vei ka kah hi. Pasian lam hon sakna tawh Berean Baptist Bible College(BBBC), Bangalore, India ah kum sawt sim MRE ciang ka sin kawmin Bangalore School of Music (BSM)sangah  Music kum 4 ciang kahin Certificate Course zo ing.

Tongsan : Na pianthak zia, Pasian nasep kipat kum leh Pasian nasem ding sapna ngah zia cihte tawm nong gen thei diam?

Tual Do : Sunday School Junior ka kah lai-in si dek takin ka cina aa,si lian leng Hell sung bekbek mai ngatin ka mu hi. Ka pianthak zawh ka nat gawp hangin hell cih mahmah mai ngatin ka mu thei nawn kei hi. Ka pianthak zia pen  Paul bangin atuk bialbual nam ka hi kei a, Timothy bangin damdam aa piangthak ka hi hi. Tui sungah sawt sim ka kiat sungin Jonah ka phawk lua mahmah a, ka suahtak ciangin nuntak sung Pasian nasem dingin a kipia ka hi hi. Kum sawm phial LST sang ka kah khit 1998 kum a kipan in ka khankhiatna LeilumTuiphum pawlpi pan Pasian nasem dingin a kuankhia ka hi hi.

Tongsan : HIV/AIDS natna nei damlote kep ding veiina koici bangin nei thei na hia?
Tual Do :
 Zeisu in mission hong sep ziate sungah phuangkhia (Preaching), Hilh(Teaching) Damsakna (Healing) cihte akisap bangin zaang hi. Tua banah Zeisu in "akipampaih mite agum ding a hong pai ka hi hi." ci lai hi. Tua manin HIV/AIDS neite pen akinawl khin/paampaih mite ahih manin, huh ding leh keep dingin ka lungsim ah veiina lianpi hong lut hi. Zeisu in akipampaih te tung nasep pen vangik in ngaihsun lo cih kamuh ciangin tha ka ngah mahmah hi.

Tongsan : HIV/AIDS natna nei damlote nasep bang hunin kipankhia na hia?

Tual Do : A beisa January 2003 kumin nakpitak thungen in veiina leh Pasian muanna tawh ka kipan khia a, tu in kum 10 sung bawng a lutta ka hi hi.


Tongsan : Hih nasep na kipat ding ciangin HIV/AIDS pian zia leh sep zia dingte sin masa maw! koici kipat cih nong gen thei dia?

Tual Do : Pastoral Counseling kasin lai-in HIV/AIDS te pen Counselling piak haksa penpen cih ahih manin, thuhilh piak zia lai bu tampi mah kanin thului (Termpaper) zong at ing. Tua lo veiina leh lainatna tawh tuni dong sep leh sin thuah toto lel cih ding hi.
Tongsan : HIV/AIDS natna neite a mau le amau kigenkhia ngam mengmeng lo ci leng koici bangin kitheikhia a hia?

Tual Do : Upmawh te holimpih masa in itna tawh siangtak dottel kul pah hi. A ma om zia tungtawn in a sisan kisitsak in sisan sungah HIV lungno akimuh leh thungetsak pahin Pasian thu tawh thapiak pah kul hi. Tua khit ciangin a inn ah hawh in, zatui zaha vaihawm sakin,a kisapna bangin huh/panpih in damdam in kizopna om toto cih ding hi.

Tongsan : Hih nasep asem kipawlna(NGO)te tawh na sem khawm kha ngei maw?

Tual Do : Sem khawm ngei khol keng. Ahi zongin thusin khopna(Training) cihte bel NGO tuamtuam ahi AFXB, Myanmar Medical Association, Pact myanmar, Myanmar Positive Group cihte deihsakna tawh Awareness,Home Based Care,Human Trafficking,Organisational Developement,Financial management,Counselling Training cihte na kah thei zelzel ing. Hihte hangin nasep zia tampi siamna leh theihpihna tampi mah om tuam veve cih ding hi.
Tongsan : Zomite sungah hih natna akingah zia bulpite nong gen thei diam?

Tual Do Numei leh pasal phengtatna, kisutna phim siangtho lo zatna, sisan diklo kihop khakna leh HIV neisa Nute tung pan tangek tungah cih bang kilawh hi. Ei Zomite sungah No.4 kisutna leh numei pasal thangtatna pan tam pen dingin lamen ing.
Tongsan : Hih nasep bangci danin sem a, koici kipat cih nasep ziate a tomin nong gen thei dia?

Tual Do : Hih nong dotna uh tawh kisai thupisa lua ka hih manin tam sim khatin hong dawng nuam ing. Myanmar Council of Churches(MCC) te lam honsakna tawh Kalay Council of Churches(KCC) ai tangin Supervisor Volunteer in 2003-2006 sung kasem hi. Tua sungin AIDS damlote leh mawhna them zong a neilo AIDS tagah hong tam semsem hi. 2004 kum April kha sung bekbek in ahuh ding om loh manin AIDS nei mi 17 in hong sihsan uh hi. Tua bang haksatna kawm kalah tungsiah lam pan hong huhna nengnengte nangawn tui bangin hong kang siang zawzen ta hi.
Tua bangin haksatna lianpi ka tuah ciangin ka lainatna hong khang semsem ahih manin, damlote mah tawh holimna nei in, ei teng mahmah kuankhia in sem khia ding hi hangin ci in ka kikumkhawm ta uh hi. Ka damlote 2 leh 3 tawh Kawlpi kha sung a om pawlpite ah pai kawikawi in ka nasep sate hang un damlo tampi te in damna hong ngahnate ka pualak kawikawi uh hi. Pawlpi tampi ah ka pai kawm kawmun, damlote mahmah in noptuamna tampi hong ngah lawh uh hi.

A sawt lo khat sung mahin thu ummite veiina leh deihsakna mah tawh HIV/AIDS Damlo Gospel (People Living with HIV/AIDS-PLHA Gospel ) ci-in 2005 April kha sungin PLHA Gopsel kiphuan khia hi. Dam lote hangin mipite in thangah in khitui naptui mah tawh huhna leh panpihna hong kipia kawikawi hi. Agape itna takpi tawh thu um mite panpihnate mah bulphuh in Pasian muanna tawh "Agape Community Service" (ACS)ci-in nasepna min khat ka phuak kik hi. Pasian in hong thukimpih in hih min pen tu laitak ka nasepna minpi (ACS) hong suak ahi hi.



Tongsan : Hih nasepna sungah Kawlpi sung Zomite bek maw/ minam dang zong kihel cihte nong gen thei dia?

Tual Do : Kipum piak(Volunteer) a ka nasepna khat ahi  Wesley Clinic pansan in mun dang Clinic te ah pai kawikawi in, Sagaing Division tungsiah a om Kawlmi leh Zomi deidan loin hong zuan khempeuh huh zawh tantan kihuh/kipanpih ahi hi. Lam khatah bel ei Zomite kizawng zaw deuh ahih manin kitam huh zaw cih ding hi.
Tongsan : HIV/AIDS cih a thu tom leh a kilamdanna mipite theih ding tawm nong gen thei diam,?

Tual Do : HIV cih pen pumpi sung a hong lut thei natna dal sisankangte apetpet lungno kici hi. Tua HIV lungnote in natna dal sisankang teng anek mang khit teh natna tuamtuam Gtn: sungpai,meima,khuh,TB cihte akipan pumpi tungah hong lut natna khat peuhpeuh  dal zo nawn lo a a om ciangin AIDS natna kici pan hi. HIV pen a lungno min kici thei in, AIDS pen natna min cih ding hi mai hi.
Tongsan : Natna nei mite sung pan a piangthaksa leh piangthak lote koici kilamdanna om ahia?

Tual Do : Piangthak nai lote ahih leh lungkham in nek leh dawn, zatui zaha kicing anei phial uh zongin lunghimawh den uh a, anne zolo i muthei lo uh ahih manin si baih pah uh hi. A piang thakte ahih uh leh hun tomno a neih sung teng a nuntakna Topa minthanna ding cih bekbek ngaihsun uh hi. Topa sungah khamuanna kician nei uh ahih manin, apiang bangbang tawh lungkim in ne zo dawn zoin,ihmu thei uh ahih manin thau zaw deuh pah uh in si hak zaw pah uh hi. Topa a muanna zahzah in lungnopna leh noptuam na ngah takpi uh cih mu ing.

Tongsan : Hih nasep na kipan akipan tuni ciang damlo bang zah kem, bangzah si khin a, bangzah dam lai cihte nong gen thei diam?

Tual Do : Tuni ciangciang Pasian thu tawh holimpihte, inn ah ka veeh,zatui ka khak zawh khempeuh a mimal in (700) val pha ta hi. Tuate lakah 280 in hong nusia khin uh a, tua sung panin  ei Zomi mah  tam pen hi. Hunbit naseppih nei zolo ka hih manin ka phak kik zawh nawn loh leh ka theih zawh nawnloh tampi mah om lai veve hi.


Tongsan :  Damlote omna ding inn tuam nei a anvaak maw ! koici danin kem na hia?

Tual Do : Inn tuam nei zo mahmah lo! ka omna peuhpeuh ah ah hong zuan teng bek zong khakhat in 50-60 bang pha den hi. Amau innphual zaangah kasik zawh mengmeng loh banah ,an leh zatui ka vaihawm sakte zong zom mengmeng zo loin kha simin 40-50 ka veh kawikawi zong ahi liailiai bek hi ing. Mai lamah Pasian leh Zomi akua ma ciat huhna mah tawh damlo kepna Inn a tuamin i neih zawhna ding leh tu a dinmun sangin a picing zaw a sepzawhna ding ka thungetna hi.
Tongsan :  A beisa ciangciang adamna ding Zatui kimu zo nai lo ci leng, zatui lam tawh kisai koici zatna hia?

Tual Do : Hih tawh kisai pen (1) Pasian thu tawh holim thapiakna  (2) Opportunity Infected(OI), Treatment zatui simpih zel (3) ART,meltheih gam vengah sim phei sakin hanciam theih bang bang hanciam pih cih ding hi.
Tongsan :  Tu in a zatui kimu ta kici ven, HIV/AIDS mai lamah koici om ding cih mu na hia?


Tual Do :  Kumpi in a tehna (CD4 count)khawng nei zihziah zoin, ART,ARV khawng gam khangtote bangin amawkna (free) in hong pia zo leh NGO tampi tak mahin District/Township khatah atehna (CD4 count) a zatui kicing leh i sanggam it tampi noptuam in nungta zo lai ding lamen ing.
Tongsan :  Natna neite bangci leh sawt do/ nungta thei pen ding cih nang muhna nong gen thei dia?

Tual Do :  Pasian sungah lung muanna mahmah thupisa penpen ing. Hih natna neite pen lungsim ngaihsutna mahmah thupi pen ahi hi. Tua banah Maizum, kisuan ngaihsut het loin, an leh tui hun manman ne zo uh leh ihmut cim mahmah pah uh ahih manin a nuntak tan ding zah mah nungta lel dingin mu ing.

Tongsan :  HIV/AIDS anei Kawlgam ah bang zah om dinga, Zomi(Chin) sungah bang zah om ta ding ahia?

Tual Do :  Kawlgam bupah 240000 bang omin Zomite sungah  ih zawn leh ih theih loh banah Migrant worker kitam ahih manin 20000 val bangom ding in um ing. NOG tuamtuamte ciamtehna zong omin, kibang khin taktak kei. A huampi ciamtehna bel kinai mahmah lel.
Tongsan :  Hih nasepna ah sum le paii mah kisam tham ding ahih teh koi ci ngah zel a, Sponsor nei maw le?

Tual Do :  Pawlpi tuamtuam Gospel ka painate uh pan them them leh innkuan, mimal huhna cihte bek tawh tnu ciangcaing kikalsuan toto hi in,NGO cihte akipan Sponsor bel tuni ciang dong kinei zo nai lo bilbel cih ding hi.
Tongsan :  Tuni ciang nasepna hangin lawhcing na kisakna leh thanem na kisakna pawl khat nong gen thei dia?


Tual Do :  Mi muhna ah bang mah ka hih  loh hang Pasian hong piak ka veiina lungtang masuan a, akipampaih leh a kideidan damlote tawh kizui liailia a, nekhawm dawn khawm leh mapang khawm a ka om theihna mah nuamsa pen ing. Hih damlote ka kepna ah mite in lauhuai leh lipkhap huai sa mah ta leh lainatna lungtang tawh Pasian kammal siksan in, itna takpi tawh kihuh kipanpih ding athupitna te pulak/tetti pangin pawlpi 200 dektak ah ka pai kawikawinate hangin nuamsa in lawhcing kisa ing. Tua banah Kawlgam level aa sum leh paii lo tawh nasem penpawl a Myanmar Positive kicite in  thapiakna hong neih manin ka nasepna ah lungkim in lawhcing ka kisa peuh mah hi.
Ka thanemna lam panin Khe manlang(Motor Cycle)te leh sum leh pai ka neih loh manin hong huh/hong veh in.. hong ci ngeungeu AIDS damlote leh AIDS tagah tampite sung pan 70% bangin ka huh zawh loh man a hong nusiat manin thuak haksa in ka thanem mahmah hi.

Tongsan :  Zomi sungah hih nasep kisem lo hi leh tuhun leh mai lamah Zomite bangci om ding cih na muhna nong gen thei diam?

Tual Do :  Mipil misiam tampi leh mihau tampi ten hong sih san khin dinga, Pasian thugente in thu a gengen uh hangin  angai ding mi om nawn lo ding zah dongin a lauhuai cih muhna nei ing. Zogam ah hih nasepna kisem kei leh mai lamah i Zogam tagah gam suak dingin ka mu hi.
Tongsan :  Hih nasepna tawh kisai mai lam na  ngimna leh tupnate tawm nong gen thei diam?

Tual Do : (1)Kepna ding mun kicing zihziah neih zawhna ding,(2)Zogam myone tuam tuamah Damlote tawh mapang khawm a(Opportunity Infected-OI ) Clinic neih zawhna ding, (3)Forum neihpih den zawhna ding (4) A zatuite ART 
Tongsan :  Hih nasepna  sungah haksa nasak pen leh nuam nasak mawh loh cihte nong gen thei diam?


Tual Do :  Damlote veii lo a damlote ngah ding kilawm sum a veii zaw pawl khat hangin ka nasepna tampi mah zekai tuam a,OI Treatment bekbek leh hehnep thapiak bekbek akisam ,asilo ding mi tampi ka huh zawh loh manin asi tampi kawm kalah ka innkuan sung nuntak khuasakna ding van zo mengmeng lo a ka cihmawhna mahmah haksa kasa pen hi.

Ahi zongin  kahih theih bangbang tawh nisa guahzu nuai ah kahuh kaveh mi atam zaw ten Zeisu muh lawhin dam lawh uh hi. A cidam leh a lungdam in a lungdam leh akha uh zong tawldam ka muh ciang leh AIDS tagah ten hong muh uh teh Nu mu Pa mu kik bangin  hong om uh ciangin ka lungdamna khitui luang in, tua mahmah ngilthei loh ding ka lungdamna ahi hi.
Tongsan  :  Hih nasep tawh kisai i mipihte tungah gennop bang teng nei na hia?
Tual Do :
 A phu kha nai loten,nu le pa phengtat loh ding leh athuak khinsa mite pampaih loin huh/panpih/thapiak ding hanciam ciat ni. Zomite ki itna khaahsuah loin kihuh /kipanpih nasep pen Ministry khat aa i ngaihsut ciat ding thupi mahmah ding hi. Hih nasepna ading in mun tuam gam tuam a om Zomi Innkuan kipawlna, biakna kipawlnate leh innkuan mimal in minam  ading nasep thupi khatin  ngaihsun a, thungetna akipan kizoppih ding NGO,CBO,FBO cihte hong Contact pih ciat dingin huhna ngen nuam ing.

Tongsan :  

Tongsan :  Tongsan tanute tawh holimna nong neihpih manin nuam mahmah ung ei. Topan na maban ah hong gualzawhpih lai hen.
Tual Do :  Hi ei... Kei zong nuam sem ing ei. Tongsan Weekly nasepna zong kumsawtpi hong dam hen la, Zomite kimeltheihna leh khantohna ihuhtuahna laihawm hong suak semsem hen.
Tongsan  :  Ey!!! Sia Tualdo,,, nasepna akipan hong contact nuam om kha zenzen leh tulaitak na omna( Full Address)nong gen thei dia??
Tual Do 
: No. 26, Bogyoke Road, Satawm Ward, Tahan-Kalaymyo, Email: siatualdo@googlemail.com hi mai in ciai.

No comments:
Write comments